Postępowanie legalizacyjne prowadzone jest z urzędu po stwierdzeniu przez nadzór budowlany budowy lub wybudowania obiektu budowlanego bez zgłoszenia w wyniku:

• własnych ustaleń
• złożenia przez zainteresowanego wniosku o legalizację
• złożenia przez osoby postronne czy też inne organy (np. od organów architektoniczno-budowlanych)  zawiadomienia o podejrzeniu dokonania samowoli budowlanej.

Nadzór budowlany nie rozpocznie postępowania legalizacyjnego dotyczącego altany działkowej wybudowanej przed 30 kwietnia 2015 roku, jeżeli altana ta jest wolno stojącym budynkiem rekreacyjno-wypoczynkowym lub innym obiektem budowlanym spełniającym taką funkcję, położonym na terenie działki w rodzinnym ogrodzie działkowym, o powierzchni zabudowy do 35 m² oraz o wysokości do 5 m przy dachach stromych i do 4 m przy dachach płaskich, przy czym do powierzchni zabudowy nie wlicza się tarasu, werandy lub ganku, o ile ich łączna powierzchnia nie przekracza 12 m².